ภาวะที่มีการระบาดใหญ่ของไวรัสโควิด-19 ในหลายประเทศทั่วโลกขณะนี้ สิ่งสำคัญที่สุดเราต้องดูแลสุขภาพตัวเองให้แข็งแรงดีพร้อมสู้โรค ถ้าร่างกายแข็งแรงดีแล้ว เชื้อโรคใดๆ ที่จะเข้ามากร่ำกราย ร่างกายจะได้รับการปกป้องในระดับดีเยี่ยม การเสริมภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย ด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ครบหมู่ ตามคำกล่าวของทั้งแพทย์แผนปัจจุบัน แผนไทยโบราณ และนักโภชนาการ ยังคงใช้ได้ดีทุกยุคสมัย พืชผัก สมุนไพร และผลไม้ อันอุดมด้วยวิตามินซี ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยลดภาวะการติดเชื้อไวรัส COVID-19 ได้จริง หรือหากติดเชื้อซะแล้ว ยังช่วยลดความเสี่ยงจากอาการรุนแรงด้วย แม้แต่ กรมการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลือก ยังออกมาช่วยยืนยัน การรับประทานพืชผัก สมุนไพร ผลไม้ (บางชนิด) ออกฤทธิ์ต้านไวรัส กลุ่มไหนบ้าง มาดูกัน!
1. กลุ่มเสริมภูมิคุ้มกัน
2. กลุ่มที่มีวิตามินซี และสารต้านอนุมูลอิสระสูง
3. กลุ่มที่มีสารสำคัญ อันมีศักยภาพในการป้องกันการติดเชื้อโควิด-19

นายแพทย์มรุต จิรเศรษฐสิริ อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลือก กล่าวว่า “จากการระบาดใหญ่ของเชื้อไวรัสโควิด-19 ในหลายพื้นที่ทั่วโลก ทำให้ประชาชนอาจเกิดความวิตกกังวล เครียดกับสถานการณ์ แต่หากเราเตรียมความพร้อมในการสร้างสุขภาพตนเองให้แข็งแรง ด้วยการรับประทานอาหารที่มีสารกระตุ้นภูมิคุ้มกัน และมีศักยภาพในการป้องกันการติดเชื้อไวรัส ก็จะเป็นเกราะป้องกันตนเอง ลดโอกาสติดเชื้อไวรัสได้ หรือหากติดเชื้อก็อาจช่วยลดความเสี่ยงที่จะมีอาการรุนแรงได้”

กลุ่มเสริมภูมิคุ้มกัน

ผักและสมุนไพร ที่ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันของร่างกาย ได้แก่ พลูคาว หรือเรียก ผักคาวตอง มีสารสำคัญ คือ เควอซิทิน (quercetin), รูทิน (rutin) และ cinanserin ที่มีผลการศึกษาว่ามีศักยภาพในการยับยั้งเชื้อซาร์ (SAR) และเชื้อโคโรน่าที่ก่อโรค COVID-19 ได้ รวมถึง เห็ดชนิดต่างๆ  ซึ่งมีสารสำคัญคือ “เบต้ากลูแคน” อย่าง เห็ดหอม, เห็ดนางฟ้า, เห็ดออรินจิ, เห็ดหลินจือ และ ตรีผลา (พิกัดยาสมุนไพรไทยที่ใช้กันมาแต่โบราณ ประกอบด้วยสมุนไพร 3 ชนิด ได้แก่ สมอไทย (Terminalia chebula Retz), สมอพิเภก (Terminalia belerica Roxb.) และ มะขามป้อม (Phyllanthus emblica Linn.) ในอัตราส่วน 1:1:1 ซึ่งตรีผลา ถือว่าเป็นสุดยอดสมุนไพร ตำรับที่มีสรรพคุณหลากหลาย และช่วยปรับสมดุลร่างกาย ปรับธาตุต่างๆ ให้ทำงานอย่างปกติ ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันของร่างกาย บรรเทาและป้องกันโรคหวัด รวมถึงโรคทางเดินหายใจอื่นๆ) รับประทานในรูปแบบต้มดื่ม

กลุ่มที่มีวิตามินซี และสารต้านอนุมูลอิสระสูง

นอกจากนี้ ผักผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง เช่น ดอกขี้เหล็ก, ยอดมะยม, ใบเหลียง, ยอดสะเดา, มะระขี้นก, ฟักข้าว, ผักเชียงดา, คะน้า, มะรุม, ผักแพว, มะขามป้อม หรือที่มีสารกลุ่มแอนโทไซยานิน ซึ่งเป็นสารเฟลโวนอยด์ มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูง เช่น ลูกหม่อน และผักผลไม้หลากสี ยังช่วยเสริมการทำงานของเซลล์ในระบบภูมิคุ้มกันได้ดีอีกด้วย

กลุ่มที่มีสารสำคัญอันมีศักยภาพในการป้องกันการติดเชื้อโควิด-19

ผักผลไม้และยาจากสมุนไพรของไทย ที่มีศักยภาพในการป้องกัน ไม่ให้ไวรัสเข้าเซลล์ ช่วยลดโอกาสการติดเชื้อ คือผักผลไม้ที่มี สารเคอร์ซีติน (quercetin) สูง ได้แก่ พลูคาว หรือ ผักคาวตอง ส่วน หอมแดง, หอมหัวใหญ่ เป็นสมุนไพรในครัวที่มีการใช้ตามภูมิปัญญาไทย บรรเทาอาการหวัดคัดจมูกมาเนิ่นนาน ปัจจุบันมีการศึกษาพบว่าสาร Quercetin ที่พบในหัวหอมหรือหอมแดง มีฤทธิ์ต้านเชื้อก่อโรค COVID-19 และมีฤทธิ์ต้านการอักเสบที่ดีเช่นกัน, มะรุม นอกจากจะพบว่าเป็นผักที่มีวิตามินซีสูงแล้ว ยังพบสารสำคัญชนิด Quercetin และ kaempferol ที่พบมากในมะรุม ออกฤทธิ์ต้านเชื้อได้ดี,  ใบหม่อน, แอปเปิล ผักผลไม้ที่มี สารเฮสเพอริดิน (hesperidin) และ รูติน (rutin) สูง ได้แก่ ผิว และเยื่อหุ้มด้านในเปลือกผลของพืชตระกูลส้ม (citrus fruit เช่น ส้ม, มะนาว, มะกรูด, ส้มซ่า), กะเพรา มี โอเรียนทิน (orientin) เป็นสารสำคัญที่มีศักยภาพในการป้องกันไม่ให้ไวรัสเข้าเซลล์

ส่วน เปลือกส้ม และ ใบหม่อน เป็น 2 สมุนไพร ในจำนวน 6 ชนิด ของตำรับยาจีน ที่ใช้ชงดื่มแทนน้ำชา ป้องกันปอดบวมอักเสบจากการติดเชื้อไวรัสโควิด-19 ตามแนวทางของมณฑลหูเป่ย มีการศึกษาพบว่าสาร hesperidin และ rutin เป็นสารสำคัญที่พบมากในผิว และเยื่อหุ้มด้านในเปลือกผล ของพืชตระกูลส้ม มีศักยภาพสูงในการลดโอกาสการติดเชื้อไวรัสที่ก่อโรค COVID-19 (จากการยับยั้งไม่ให้ไวรัสเข้าเซลล์ และยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัส) และในช่วงที่มีโรค COVID-19 ระบาดที่ประเทศจีน มีรายงานว่ามีการใช้ชาเปลือกส้ม ช่วยรักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้ร่วมกับการรักษาด้วยวิธีอื่นด้วย นอกจากนี้ ส้มเป็นผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง จึงเหมาะสำหรับการบริโภคเพื่อให้ร่างกายแข็งแรง มีภูมิคุ้มกัน สามารถป้องกันโรคระบาดจากเชื้อไวรัสได้

รวมถึง ขมิ้นชัน เป็นสมุนไพรในครัวเรือน ที่มีการศึกษาพบว่า สารสำคัญชนิด curcumin ที่พบฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัสก่อโรค ทั้งโรค SARS, influenza, novel influenza H1N1 (WT), และ COVID-19 ในหลอดทดลอง พบฤทธิ์กระตุ้นภูมิคุ้มกันด้วย ส่วน กะเพรา มีสาร orientin ที่พบว่ามีฤทธิ์ลดโอกาสการติดเชื้อก่อโรค COVID-19 นอกจากนี้ กะเพรายังมีน้ำมันระเหยง่าย (volatile oil) ที่ประกอบด้วย methyl eugenol (37.7%), caryophylllene, methyl chavicol และอื่น ๆที่มีรายงานว่ามีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ ลดปวด และสามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อจุลชีพได้หลายชนิด รวมถึง ธัญพืช หลายชนิดที่มีสาร lignan ออกฤทธิ์ยับยั้งการติดเชื้อ COVID-19 ได้อีกด้วย

เมนูอาหารไทยแนะนำ

ส่วนเมนูอาหารไทยที่ขอแนะนำ เมี่ยงคำ มีมะนาวหั่นพร้อมเปลือก และหอมแดง นอกจากนั้น อาหารจำพวกแกงเลียง, ยำ, ต้มยำ ,ต้มโคล้งต่างๆ ที่ใส่หอมใหญ่, หอมแดง, เห็ดชนิดต่างๆ และ มะนาว จะให้ทั้ง เคอร์ซีทิน, เบต้ากลูแคน และวิตามินซี สำหรับเครื่องดื่มหรือน้ำสมุนไพร ที่แนะนำคือ น้ำตรีผลา ซึ่งช่วยเสริมภูมิคุ้มกันได้  นอกจากนี้ อาจนำผักผลไม้ที่แนะนำข้างต้นมาปรุงอาหารอื่น หรือทำเป็นเครื่องดื่ม หรือเพิ่มการรับประทานผักผลไม้สมุนไพรกลุ่มนี้ ให้มากขึ้นในระยะนี้

อย่างไรก็ตาม เนื่องจากพืชผักต่าง ๆ ที่กล่าวมาข้างต้น แม้บางชนิดจะยังไม่มีรายงานการศึกษาเกี่ยวกับฤทธิ์ต้านเชื้ออุบัติใหม่ที่ก่อโรค COVID-19 แต่ต่างเป็นพืชผักพื้นถิ่นที่หาได้ง่าย และมีฤทธิ์กระตุ้นภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง ซึ่งควรส่งเสริมให้มีการบริโภค เพื่อป้องกันการเจ็บป่วยจากโรคต่าง ๆ รวมทั้งการติดเชื้อไวรัสด้วย นอกจากนี้ การป้องกันตนเอง ไม่ให้เกิดการเจ็บป่วยเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่ง การป้องกันตนเองโดยการ “ล้างมือ กินร้อน ช้อนของตัวเอง และใส่หน้ากากอนามัย (หน้ากากผ้า) เมื่อต้องไปในชุมชนที่แออัด” เป็นวิธีการที่จำเป็นด้วยเช่นกัน

ที่มา : กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก

และบทความ เรื่องพืชผักสมุนไพรที่มีศักยภาพใช้เป็นอาหารป้องกันโรค COVID-19

โดย ดร.ภญ.ดวงแก้ว ปัญญาภู และ ดร.ภญ.อัญชลี จูฑะพุทธิ