ลวดลายที่ถูกถักทอลงบนผืนผ้า ถือเป็นศิลปะที่บอกเล่าเรื่องราวอันซับซ้อนแต่งดงาม ของวิถีชีวิตชนพื้นเมืองของแต่ละท้องถิ่น จึงเป็นจุดเริ่มต้นของการเดินทางสุดประทับใจครั้งใหม่ ที่พาเราออกไปเติมเต็มความรู้ และสัมผัสความละเมียดละไมทางการท่องเที่ยว ซึ่งครั้งนี้เราได้ร่วมทริปสุดพิเศษที่มีชื่อแสนไพเราะว่า “ผ้างามเล่าเรื่องเมืองเหนือ” โครงการท่องเที่ยวแนวใหม่ที่จัดโดยการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยภูมิภาคภาคเหนือ ซึ่งได้รับเกียรติจาก อาจารย์เผ่าทอง ทองเจือ มาเป็นวิทยากรผู้ให้ความรู้อย่างลึกซึ้ง ตลอดการเดินทางในเส้นทางจังหวัดลำพูน-เชียงใหม่ เพื่อเปิดตำนานล้านนา ผ้ายก ผ้าจก และผ้าชาวเขา

เริ่มต้นการเดินทางด้วยการเข้าเยี่ยมชมความงดงามของผ้าพื้นเมืองกันที่ สถาบันผ้าทอมือหริภุญชัย จังหวัดลำพูน ซึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์แหล่งเรียนรู้ การอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีการทอผ้าของจังหวัดลำพูน เป็นสถาบันที่รวบรวมครูช่างการทอผ้ายกดอก เพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาสู่เยาวชนและผู้ที่สนใจ จากนั้นเดินทางต่อไปยัง วัดพระธาตุหริภุญชัย เพื่อไหว้สักการะโบราณสถานสำคัญของนครหริภุญชัย ที่พระเจ้าอาทิตยราชเป็นผู้สร้างขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่17

พอออกจากเมืองลำพูนก็มุ่งหน้าสู่ อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อชมวิหารไม้สักโบราณใน วัดยางหลวง และได้เข้าร่วมพิธีสืบชะตาตามประเพณีล้านนาเพื่อความเป็นสิริมงคล ซึ่งมีผู้เฒ่าผู้แก่ของหมู่บ้านที่ต่างก็สวมผ้างามมาคอยให้การต้อนรับคณะอย่างเนืองแน่น และได้ร่วมกันผูกข้อมือบายศรีสู่ขวัญผู้มาเยือนอย่างอบอุ่นและสวยงาม

จากนั้นเราเดินทางต่อไปยัง วัดป่าแดด วัดโบราณที่ถูกสร้างขึ้นโดยพระยาเขื่อนแก้ว เจ้าผู้ครองเมืองแม่แจ่ม ภายในวิหารมีภาพจิตรกรรมฝาผนัง เขียนขึ้นโดยช่างเขียนชาวไทใหญ่ รูปแบบช่างพื้นถิ่นเขียนด้วยเทคนิคสีฝุ่นบนรองพื้นปูน และพื้นไม้ เล่าเรื่องราวของพุทธประวัติและชาดกต่างๆ ไว้อย่างวิจิตรงดงาม

จากนั้นเดินทางมาถึง วัดพุทธเอิ้น หรือชื่อเดิม วัดศรีสุทธาวาสเอิ้นมงกุฎ มีตำนานเล่าขานกันว่าในครั้งพุทธกาล พระพุทธเจ้าได้เสด็จโปรดเวเนยสัตว์ผ่านมา และได้ทรงหยุดพักผ่อนที่ดอนสกานต์ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของวัดในปัจจุบัน ทรงตรัสเรียกหาพระอานนท์ พระพุทธอุปัฏฐากให้หาน้ำมาเสวย เสร็จแล้วทรงบ้วนพระโอษฐ์ลง ณ บริเวณที่บ่อน้ำในปัจจุบัน ซึ่งเป็นบ่อน้ำที่มีลักษณะน้ำบ้วนออกจากใต้พื้นดิน ไหลออกมาอย่างไม่ขาดสาย

แล้วไปเยี่ยมชมมนต์เสน่ห์ของลวดลายของผ้าพื้นเมืองกันที่ ศูนย์ศิลปะเพื่อชุมชนสังกะดี ที่มีการรักษาสืบทอดงานศิลปวัฒนธรรม และภูมิปัญญาท้องถิ่นไว้ได้อย่างหลากหลาย ทั้งเรื่องผ้า การทอผ้าด้วยเทคนิคต่างๆ การย้อมสีธรรมชาติ และยังได้สนุกสนานไปกับการเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ทำมือจากกลุ่มวัฒนธรรมต่างๆ ที่อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่อำเภอแม่แจ่ม พร้อมชมการละเล่นพื้นเมืองของเด็กๆ จากชนเผ่าปกาเกอะญอ ที่มาแสดง “ทิหว่า” หรือ การละเล่นกระทบไม้ 2 ชั้น ให้ได้ชม

จากนั้นมุ่งหน้าเข้าสู่ตัวเมืองเชียงใหม่ เพื่อไปชมความงามของผ้าโบราณในคลังสะสมผ้าส่วนตัวของ “คุณแก้วสิริ เอเวอร์ริงแฮม” ซึ่งเป็นผ้าของกลุ่มชาติพันธุ์ไทและลาวหลากหลายกลุ่ม โดยเฉพาะถุงย่ามโบราณ ผ้าซิ่น ผ้าคลุมไหล่ ผ้าห่ม ผ้าเช็ด ผ้าพาดจำนวนมหาศาล ที่มีลวดลายงดงามอันเป็นเอกลักษณ์จนละสายตา ก่อนปิดท้ายทริปเรายังได้เรียนรู้ทักษะเบื้องต้นในการทอผ้า ณ บ้านไร่ใจสุข ได้เลือกชมเลือกซื้อผลิตภัณฑ์จากหลากหลายชนเผ่า ทั้งผ้าทอมืออันงดงาม เสื้อผ้าอาภรณ์ และข้าวของเครื่องใช้ที่สามารถผสานเข้ากันได้กับในชีวิตประจำวัน

ทุกการเดินทางมักจะมอบประสบการณ์แปลกใหม่ให้เราได้ทุกครั้ง และสำหรับครั้งนี้ถือเป็นการเดินทางที่มากไปด้วยความรู้ในศิลปะบนผืนผ้า ที่กลั่นออกมาจากภูมิปัญญาของชาวบ้าน ซึ่งถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอีกแขนงหนึ่ง ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ และร่วมกันสืบสานให้คงอยู่คู่ประเทศไทยต่อไป

เรื่อง / ภาพ : กนกวรรณ พานทอง AROUND MAGAZINE